Πατήστε στους συνδέσμους για να εξασκηθείτε στην εισαγωγή της Οδύσσειας:
Εκπαιδευτικές κάρτες:
https://g.co/gemini/share/841c2886a6f2
Κουίζ:
https://g.co/gemini/share/53bc7311c852
Δευτέρα 25 Αυγούστου 2025
Εισαγωγή στην Οδύσσεια
Ένα Ταξίδι στα Ομηρικά Έπη
Μια οπτική εξερεύνηση του κόσμου του Ομήρου
1. Τι είναι το Έπος;
Το έπος είναι ένα μεγάλο αφηγηματικό ποίημα που εξιστορεί κατορθώματα ηρώων και θεών. Δεν εκφράζει απλώς τον ποιητή, αλλά ολόκληρη την κοινωνία της εποχής του, λειτουργώντας σαν καθρέφτης των αξιών και των πεποιθήσεών της.
📜
Λόγος & Αφήγηση
Διηγείται μια μεγάλη ιστορία.
🦸
Ηρωικό Περιεχόμενο
Πρωταγωνιστές είναι ήρωες & θεοί.
🏛️
Αντικειμενικός Χαρακτήρας
Εκφράζει την κοινωνία, όχι το άτομο.
2. Ο Κύκλος του Τρωικού Πολέμου
Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι τα πιο διάσημα, αλλά όχι τα μόνα, έπη για τον Τρωικό Πόλεμο. Ανήκουν σε μια ευρύτερη συλλογή, τα "Κύκλια Έπη", που κάλυπταν ολόκληρη την ιστορία του πολέμου, από την αρχή μέχρι το τέλος.
Κύπρια Έπη (Τα αίτια του πολέμου)
→
Ιλιάδα (Ο θυμός του Αχιλλέα)
→
Άλλα Κύκλια Έπη (Άλωση της Τροίας & Νόστοι)
↓
Οδύσσεια (Η επιστροφή του Οδυσσέα)
3. Από το Τραγούδι στο Γραπτό Κείμενο
Τα έπη γεννήθηκαν ως προφορικά τραγούδια. Ταξίδεψαν στον χρόνο περνώντας από τους αυτοσχέδιους αοιδούς στους επαγγελματίες απαγγελείς ραψωδούς, μέχρι να αποκτήσουν την τελική, γραπτή τους μορφή.
1
Μυκηναϊκή Εποχή (1600-1100 π.Χ.)
Η εποχή των ηρώων. Τα γεγονότα του Τρωικού Πολέμου συμβαίνουν τώρα.
2
Αοιδοί
Οι πρώτοι ποιητές-τραγουδιστές. Συνθέτουν και τραγουδούν αυτοσχεδιάζοντας με τη συνοδεία φόρμιγγας.
3
Ραψωδοί & Όμηρος (8ος αι. π.Χ.)
Διαδέχονται τους αοιδούς. Απομνημονεύουν και απαγγέλλουν τα έπη. Ο Όμηρος, ο μεγαλύτερος ποιητής, χρησιμοποιεί τη γραφή για να δώσει στα έπη μνημειώδη μορφή.
4
Επίσημη Καταγραφή (6ος αι. π.Χ.)
Στην Αθήνα, την εποχή του τυράννου Πεισίστρατου, τα ομηρικά έπη καταγράφονται επίσημα για πρώτη φορά.
4. Ιλιάδα vs Οδύσσεια
Αν και παιδιά του ίδιου ποιητή, τα δύο μεγάλα έπη έχουν διαφορετικό χαρακτήρα. Η Ιλιάδα είναι το έπος του πολέμου, ενώ η Οδύσσεια είναι το έπος της ειρήνης και της επιστροφής.
Ιλιάδα ⚔️
Έπος πολεμικό. Κυριαρχούν η μάχη, η τιμή, ο ηρωικός θάνατος και ο θυμός. Ο τόνος είναι τραγικός και έντονος.
Οδύσσεια ⛵
Έπος μεταπολεμικό. Κυριαρχούν η περιπέτεια, η νοσταλγία, η αγάπη για την πατρίδα και η επιβίωση. Ο τόνος είναι πιο αισιόδοξος.
5. Η Δομή της Οδύσσειας
Η Οδύσσεια, ένα έπος 12.110 στίχων, δεν ακολουθεί μια απλή χρονολογική σειρά. Η αφήγηση είναι περίτεχνα δομημένη σε τρία μεγάλα μέρη, με τον αγώνα του Οδυσσέα για τον "νόστο" (επιστροφή) να βρίσκεται στο επίκεντρο.
6. Η Αξία των Ομηρικών Επών
Γιατί μελετάμε τον Όμηρο σήμερα; Η αξία των επών του είναι διαχρονική. Για αιώνες αποτέλεσαν το θεμέλιο της ελληνικής παιδείας και συνεχίζουν να εμπνέουν και να διδάσκουν ολόκληρη την ανθρωπότητα.
📚 Βάση της Παιδείας
Για τους αρχαίους Έλληνες, ήταν το βασικό σχολικό βιβλίο ιστορίας, ηθικής και θρησκείας.
🎨 Πηγή Έμπνευσης
Επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τη λογοτεχνία, το θέατρο, τον κινηματογράφο και τις τέχνες παγκοσμίως.
🌍 Διαχρονικές Αξίες
Θέτουν θεμελιώδη ερωτήματα για τη ζωή, τον πόλεμο, την ειρήνη, την ανθρώπινη μοίρα και τη δικαιοσύνη.
Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025
Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2025
Ενότητα 8η, ε 165-251, Φύλλο εργασίας
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΕΝΟΤΗΤΑ 8, ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Διδακτικοί στόχοι ενότητας:
- Να κατανοήσουμε πώς περνάει τη ζωή του ο Οδυσσέας στην Ωγυγία
- Να εντοπίσουμε και να αξιολογήσουμε τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η νεράιδα, για να κρατήσει τον Οδυσσέα κοντά της
- Να διακρίνουμε τα σταθερά γνωρίσματα του χαρακτήρα του Οδυσσέα τόσο στην αντίδρασή του, όταν η Καλυψώ του ανακοινώνει ότι τον αφήνει να φύγει, όσο και στην απάντηση που της δίνει μετά από την επιχειρηματολογία της
1η Υποενότητα 165-175 (Η ζωή του Οδυσσέα στην Ωγυγία)
Ερωτήσεις κατανόησης:
1) Βρισκόμαστε στην α) 8η μέρα της Οδύσσειας β) 7η μέρα γ) 9η μέρα
2) Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Ο Οδυσσέας πηγαίνει κάθε μέρα στην παραλία και κλαίει νοσταλγώντας την πατρίδα του.
Β) Ο Οδυσσέας ανέκαθεν δεν περνούσε ωραία στο νησί της Καλυψώς.
Ερώτηση σχολιασμού:
Υπογραμμίστε στο κείμενο λέξεις / φράσεις που υποδηλώνουν τη δυστυχία του ήρωα κατά την παραμονή του στην Ωγυγία -
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α) εντοπίστε 3 μεταφορές στο απόσπασμα
Β) Η αφηγηματική τεχνική που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, για να αποδώσει την κατάσταση του Οδυσσέα στο απόσπασμα είναι η 1) περιγραφή, 2) τριτοπρόσωπη αφήγηση
Γ) η αφηγηματική τεχνική των στίχων 165-166 είναι η …………………………………………………
Δ) Βρείτε δύο τυπικά στοιχεία στο απόσπασμα
2η Υποενότητα 176-187 (Η ανακοίνωση της Καλυψώς στον Οδυσσέα)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Η Καλυψώ ενημερώνει τον ήρωα για την επίσκεψη του Ερμή, που της μετέφερε την εντολή του Δία. Β) Τον προτρέπει να αρχίσει την κατασκευή σχεδίας υποσχόμενη να τον εφοδιάσει με ψωμί, νερό, κρασί.
Γ) Τον διαβεβαιώνει για τη θέληση των θεών να φτάσει χωρίς μεγάλη βλάβη στην πατρίδα του. -
Ερώτηση σχολιασμού:
Γιατί η Καλυψώ παρουσιάζει ως δική της απόφαση τον νόστο του ήρωα;
Ερώτηση τεχνικής:
Α) Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 176……….……………………………………..
2) 177-187…………………………………………………………..
Β) Σε ποιον/ποιους στίχο/στίχους προοικονομείται ο νόστος του Οδυσσέα; ……………
Γ) Βρείτε ένα τυπικό στοιχείο στο απόσπασμα
3η Υποενότητα 188-198 (Η καχυποψία του Οδυσσέα)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Ο Οδυσσέας δυσπιστεί κυρίως για τη δυνατότητα πραγματοποίησης του νόστου με μια σχεδία.
Β) Ζητά από την Καλυψώ να του ορκιστεί ότι θα τον βοηθήσει στην κατασκευή της σχεδίας.
Ερώτηση σχολιασμού:
Να υπογραμμίσετε τους χαρακτηρισμούς που αρμόζουν στον Οδυσσέα με βάση το απόσπασμα των στίχων 190-198: επινοητικός, εύπιστος, ευρηματικός, πολυμήχανος, μεγαλόψυχος, καστροκατακτητής, πολυταξιδεμένος, επιφυλακτικός, παρορμητικός, καχύποπτος
Ερωτήσεις τεχνικής:
Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 188-189….……………………………………..
2) 190-198…………………………………………………………..
4η Υποενότητα 199-211 (Ο όρκος της Καλυψώς)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Η Καλυψώ δυσανασχετεί με την δυσπιστία του Οδυσσέα αλλά παρόλ’ αυτά του δίνει τον όρκο που ζητά.
Β) Η Καλυψώ ορκίστηκε στη γη, τον ουρανό, τον Δία και το νερό του ποταμού της Στύγας
Γ) Ο ιερότερος όρκος των θεών ήταν αυτός που δινόταν στον Δία.
Ερώτηση σχολιασμού:
Στα λόγια της Καλυψώς υπάρχει ένα στοιχείο πολιτισμικό. Ποιο είναι αυτό; Ποιες πληροφορίες σχετικά με αυτό γνωρίζουμε;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α) Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 199-200….…………………………………..
2) 201-211……………………………………...
Β) Ποια στοιχεία ανθρωπομορφισμού εντοπίζετε στο απόσπασμα;
5η Υποενότητα 212-220 (Το δείπνο Καλυψώς – Οδυσσέα στη σπηλιά)
Ερωτήσεις κατανόησης:
1. Η Καλυψώ και ο Οδυσσέας πηγαίνουν στη σπηλιά μαζί, δίπλα δίπλα, ως ζευγάρι.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
2. Οι δούλες σερβίρουν την Καλυψώ και τον Οδυσσέα.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
3. Η Καλυψώ έφαγε αμβροσία και ήπιε νέκταρ, ενώ ο Οδυσσέας έφαγε φαγητό που τρώνε οι άνθρωποι.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
Ερώτηση σχολιασμού:
Με βάση τις απαντήσεις σας στις ερωτήσεις 1 και 3 σκεφτείτε αν το ζευγάρι Καλυψώ – Οδυσσέας παρουσιάζεται ως ταιριαστό από τον Όμηρο.
Ερωτήσεις τεχνικής:
1. Στους στίχους 212-220 εντοπίζουμε την αφηγηματική τεχνική της
α) πρωτοπρόσωπης, β) τριτοπρόσωπης αφήγησης
2. Η Καλυψώ σερβίρει τον Οδυσσέα, τρώει και πίνει και η ίδια:
στοιχεία …………………………………….
3. αρχοντική θεά, έτοιμο φαγητό: είναι …………………........................
6η Υποενότητα 221-235 (Η επιχειρηματολογία της Καλυψώς για να κρατήσει τον Οδυσσέα στο νησί της)
Η Καλυψώ κάνει μια τελευταία προσπάθεια να κρατήσει τον Οδυσσέα κοντά της. Τον προσφωνεί με τους επίσημους τίτλους του και απορεί (!) με τη βιασύνη του να φύγει, του εύχεται ωστόσο ‘στο καλό’.
Ερωτήσεις κατανόησης:
Εντοπίστε τα τρία επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η Καλυψώ, για να πείσει τον Οδυσσέα να μείνει κοντά της:
1.Στίχοι 227-229:
2.Στίχος 230:
3.Στίχοι 232-233:
Ερωτήσεις σχολιασμού:
Α) Σύμφωνα με την Καλυψώ (στίχοι 234-235) δεν πρέπει οι θνητοί να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους θεούς. Αν κάνουν κάτι τέτοιο, αυτή τους η πράξη τι είναι; …………………
Β): Ποιο από τα επιχειρήματα της Καλυψώς είναι κατά τη γνώμη σας το πιο ισχυρό; Αυτό δηλ. που ίσως βάλει σε σκέψεις τον Οδυσσέα;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α): Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Oδυσσέα (223): είναι …………………………………
Β): Σε ποιον στίχο προοικονομείται η επίθεση του Ποσειδώνα κατά το ταξίδι επιστροφής του Οδυσσέα; …………………………
7η Υποενότητα 236-248 (Η απάντηση του Οδυσσέα στην Καλυψώ)
Ο Οδυσσέας απαντά με ευγένεια, διακριτικότητα, σύνεση και ετοιμότητα (είναι άλλωστε πολύγνωμος-πολυμήχανος!).
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους ως σωστές ή λανθασμένες με βάση την απάντηση του Οδυσσέα:
Α) Ο Οδυσσέας αρχίζει απαντώντας στο πρώτο επιχείρημα της Καλυψώς.
Β) Αναγνωρίζει την ανωτερότητα της νεράιδας σε ομορφιά αλλά ωστόσο δεν παύει να αγαπάει τη γυναίκα του και να θέλει να γυρίσει σε αυτήν.
Γ) Δηλώνει ότι θα αντέξει, αν κάποιος θεός τον χτυπήσει στη θάλασσα κατά την επιστροφή του, γιατί δεν φοβάται τίποτα.
Δ) Απορρίπτει την προσφορά της αθανασίας από την Καλυψώ, ευχαριστώντας την νεράιδα.
Ερωτήσεις σχολιασμού:
1.Με ποιο επιχείρημα της νεράιδας δεν ασχολείται καθόλου ο ήρωας; Η επιλογή του να μην ασχοληθεί καθόλου με αυτό το ζήτημα, τι μπορεί να δείχνει;
2.Πιστεύετε πώς ο τρόπος με τον οποίο ο Οδυσσέας απορρίπτει τελικά την Καλυψώ είναι προσβλητικός για την Καλυψώ; Πού βασίζετε την απάντησή σας;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α)Εντοπίστε στην απάντηση του Οδυσσέα
1) μια προοικονομία του νόστου του: στίχ…………
2) μια προοικονομία της επίθεσης του Ποσειδώνα: στιχ………………
Β) Πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση;
Στίχοι 221-222:…………………………………………………
Στίχοι 223-235:…………………………………………………
Στίχος 236:………………………………..………………………
Στίχοι 237-248:…………………………………………………
Ερωτήσεις για το σπίτι (τετράδιο)
1.(στίχοι 190-198): Να υπογραμμίσετε τους χαρακτηρισμούς που αρμόζουν στον Οδυσσέα με βάση το απόσπασμα των στίχων 190-198: επινοητικός, εύπιστος, ευρηματικός, πολυμήχανος, μεγαλόψυχος, καστροκατακτητής, πολυταξιδεμένος, επιφυλακτικός, παρορμητικός. Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας
2.(στίχοι 223-248): Ποιο είναι το δίλημμα το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ο Οδυσσέας μετά την επιχειρηματολογία της Καλυψώς; Ποια ήταν η επιλογή του;
3.(στίχοι 236-248): Ο Οδυσσέας εμφανίζεται στην ενότητα α) ως άνθρωπος ευγενικός και διακριτικός, β) σταθερός ως προς τις επιθυμίες και τον στόχο του, γ) με αντοχές και υπομονή Να αιτιολογήσετε αυτούς τους χαρακτηρισμούς με βάση την απάντηση του Οδυσσέα
4.Τεχνική: Να γίνει η αντιστοίχιση
1. ο κρατερός Αργοφονιάς A. εικόνα
2. ώστε να φτάσεις στην πατρίδα σου χωρίς μεγάλη βλάβη B. τυπικό στοιχείο
3. σπλαχνίζομαι κι εγώ Γ. στοιχείο πολιτισμικό
4. Kι όταν ευφράνθηκαν με το φαΐ, με το πιοτό, Δ. θεϊκός ανθρωπομορφισμός
5. Kι όμως αν ήξερες ποια πάθη …..χώμα πατρικό E. προοικονομία
6. Tις μέρες όμως τις περνούσε κρεμασμένος…στο άκαρπο Στ. παρομοίωση
πέλαγος.
7. Kι αν, όπως λες, κάποιος θεός… μπλάβο πέλαγος
8. σαν τα πουλιά
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)