Τρίτη 4 Φεβρουαρίου 2025
Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2025
Ενότητα 8η, ε 165-251, Φύλλο εργασίας
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΕΝΟΤΗΤΑ 8, ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Διδακτικοί στόχοι ενότητας:
- Να κατανοήσουμε πώς περνάει τη ζωή του ο Οδυσσέας στην Ωγυγία
- Να εντοπίσουμε και να αξιολογήσουμε τα επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η νεράιδα, για να κρατήσει τον Οδυσσέα κοντά της
- Να διακρίνουμε τα σταθερά γνωρίσματα του χαρακτήρα του Οδυσσέα τόσο στην αντίδρασή του, όταν η Καλυψώ του ανακοινώνει ότι τον αφήνει να φύγει, όσο και στην απάντηση που της δίνει μετά από την επιχειρηματολογία της
1η Υποενότητα 165-175 (Η ζωή του Οδυσσέα στην Ωγυγία)
Ερωτήσεις κατανόησης:
1) Βρισκόμαστε στην α) 8η μέρα της Οδύσσειας β) 7η μέρα γ) 9η μέρα
2) Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Ο Οδυσσέας πηγαίνει κάθε μέρα στην παραλία και κλαίει νοσταλγώντας την πατρίδα του.
Β) Ο Οδυσσέας ανέκαθεν δεν περνούσε ωραία στο νησί της Καλυψώς.
Ερώτηση σχολιασμού:
Υπογραμμίστε στο κείμενο λέξεις / φράσεις που υποδηλώνουν τη δυστυχία του ήρωα κατά την παραμονή του στην Ωγυγία -
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α) εντοπίστε 3 μεταφορές στο απόσπασμα
Β) Η αφηγηματική τεχνική που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, για να αποδώσει την κατάσταση του Οδυσσέα στο απόσπασμα είναι η 1) περιγραφή, 2) τριτοπρόσωπη αφήγηση
Γ) η αφηγηματική τεχνική των στίχων 165-166 είναι η …………………………………………………
Δ) Βρείτε δύο τυπικά στοιχεία στο απόσπασμα
2η Υποενότητα 176-187 (Η ανακοίνωση της Καλυψώς στον Οδυσσέα)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Η Καλυψώ ενημερώνει τον ήρωα για την επίσκεψη του Ερμή, που της μετέφερε την εντολή του Δία. Β) Τον προτρέπει να αρχίσει την κατασκευή σχεδίας υποσχόμενη να τον εφοδιάσει με ψωμί, νερό, κρασί.
Γ) Τον διαβεβαιώνει για τη θέληση των θεών να φτάσει χωρίς μεγάλη βλάβη στην πατρίδα του. -
Ερώτηση σχολιασμού:
Γιατί η Καλυψώ παρουσιάζει ως δική της απόφαση τον νόστο του ήρωα;
Ερώτηση τεχνικής:
Α) Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 176……….……………………………………..
2) 177-187…………………………………………………………..
Β) Σε ποιον/ποιους στίχο/στίχους προοικονομείται ο νόστος του Οδυσσέα; ……………
Γ) Βρείτε ένα τυπικό στοιχείο στο απόσπασμα
3η Υποενότητα 188-198 (Η καχυποψία του Οδυσσέα)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Ο Οδυσσέας δυσπιστεί κυρίως για τη δυνατότητα πραγματοποίησης του νόστου με μια σχεδία.
Β) Ζητά από την Καλυψώ να του ορκιστεί ότι θα τον βοηθήσει στην κατασκευή της σχεδίας.
Ερώτηση σχολιασμού:
Να υπογραμμίσετε τους χαρακτηρισμούς που αρμόζουν στον Οδυσσέα με βάση το απόσπασμα των στίχων 190-198: επινοητικός, εύπιστος, ευρηματικός, πολυμήχανος, μεγαλόψυχος, καστροκατακτητής, πολυταξιδεμένος, επιφυλακτικός, παρορμητικός, καχύποπτος
Ερωτήσεις τεχνικής:
Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 188-189….……………………………………..
2) 190-198…………………………………………………………..
4η Υποενότητα 199-211 (Ο όρκος της Καλυψώς)
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ) τις παρακάτω περιόδους:
Α) Η Καλυψώ δυσανασχετεί με την δυσπιστία του Οδυσσέα αλλά παρόλ’ αυτά του δίνει τον όρκο που ζητά.
Β) Η Καλυψώ ορκίστηκε στη γη, τον ουρανό, τον Δία και το νερό του ποταμού της Στύγας
Γ) Ο ιερότερος όρκος των θεών ήταν αυτός που δινόταν στον Δία.
Ερώτηση σχολιασμού:
Στα λόγια της Καλυψώς υπάρχει ένα στοιχείο πολιτισμικό. Ποιο είναι αυτό; Ποιες πληροφορίες σχετικά με αυτό γνωρίζουμε;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α) Ποια αφηγηματική τεχνική εντοπίζετε στους στίχους
1) 199-200….…………………………………..
2) 201-211……………………………………...
Β) Ποια στοιχεία ανθρωπομορφισμού εντοπίζετε στο απόσπασμα;
5η Υποενότητα 212-220 (Το δείπνο Καλυψώς – Οδυσσέα στη σπηλιά)
Ερωτήσεις κατανόησης:
1. Η Καλυψώ και ο Οδυσσέας πηγαίνουν στη σπηλιά μαζί, δίπλα δίπλα, ως ζευγάρι.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
2. Οι δούλες σερβίρουν την Καλυψώ και τον Οδυσσέα.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
3. Η Καλυψώ έφαγε αμβροσία και ήπιε νέκταρ, ενώ ο Οδυσσέας έφαγε φαγητό που τρώνε οι άνθρωποι.
Α. Σωστό β. Λάθος Στίχοι: ……………………………..
Ερώτηση σχολιασμού:
Με βάση τις απαντήσεις σας στις ερωτήσεις 1 και 3 σκεφτείτε αν το ζευγάρι Καλυψώ – Οδυσσέας παρουσιάζεται ως ταιριαστό από τον Όμηρο.
Ερωτήσεις τεχνικής:
1. Στους στίχους 212-220 εντοπίζουμε την αφηγηματική τεχνική της
α) πρωτοπρόσωπης, β) τριτοπρόσωπης αφήγησης
2. Η Καλυψώ σερβίρει τον Οδυσσέα, τρώει και πίνει και η ίδια:
στοιχεία …………………………………….
3. αρχοντική θεά, έτοιμο φαγητό: είναι …………………........................
6η Υποενότητα 221-235 (Η επιχειρηματολογία της Καλυψώς για να κρατήσει τον Οδυσσέα στο νησί της)
Η Καλυψώ κάνει μια τελευταία προσπάθεια να κρατήσει τον Οδυσσέα κοντά της. Τον προσφωνεί με τους επίσημους τίτλους του και απορεί (!) με τη βιασύνη του να φύγει, του εύχεται ωστόσο ‘στο καλό’.
Ερωτήσεις κατανόησης:
Εντοπίστε τα τρία επιχειρήματα που χρησιμοποιεί η Καλυψώ, για να πείσει τον Οδυσσέα να μείνει κοντά της:
1.Στίχοι 227-229:
2.Στίχος 230:
3.Στίχοι 232-233:
Ερωτήσεις σχολιασμού:
Α) Σύμφωνα με την Καλυψώ (στίχοι 234-235) δεν πρέπει οι θνητοί να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους θεούς. Αν κάνουν κάτι τέτοιο, αυτή τους η πράξη τι είναι; …………………
Β): Ποιο από τα επιχειρήματα της Καλυψώς είναι κατά τη γνώμη σας το πιο ισχυρό; Αυτό δηλ. που ίσως βάλει σε σκέψεις τον Οδυσσέα;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α): Λαερτιάδη διογέννητε, πολύτροπε Oδυσσέα (223): είναι …………………………………
Β): Σε ποιον στίχο προοικονομείται η επίθεση του Ποσειδώνα κατά το ταξίδι επιστροφής του Οδυσσέα; …………………………
7η Υποενότητα 236-248 (Η απάντηση του Οδυσσέα στην Καλυψώ)
Ο Οδυσσέας απαντά με ευγένεια, διακριτικότητα, σύνεση και ετοιμότητα (είναι άλλωστε πολύγνωμος-πολυμήχανος!).
Ερωτήσεις κατανόησης:
Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους ως σωστές ή λανθασμένες με βάση την απάντηση του Οδυσσέα:
Α) Ο Οδυσσέας αρχίζει απαντώντας στο πρώτο επιχείρημα της Καλυψώς.
Β) Αναγνωρίζει την ανωτερότητα της νεράιδας σε ομορφιά αλλά ωστόσο δεν παύει να αγαπάει τη γυναίκα του και να θέλει να γυρίσει σε αυτήν.
Γ) Δηλώνει ότι θα αντέξει, αν κάποιος θεός τον χτυπήσει στη θάλασσα κατά την επιστροφή του, γιατί δεν φοβάται τίποτα.
Δ) Απορρίπτει την προσφορά της αθανασίας από την Καλυψώ, ευχαριστώντας την νεράιδα.
Ερωτήσεις σχολιασμού:
1.Με ποιο επιχείρημα της νεράιδας δεν ασχολείται καθόλου ο ήρωας; Η επιλογή του να μην ασχοληθεί καθόλου με αυτό το ζήτημα, τι μπορεί να δείχνει;
2.Πιστεύετε πώς ο τρόπος με τον οποίο ο Οδυσσέας απορρίπτει τελικά την Καλυψώ είναι προσβλητικός για την Καλυψώ; Πού βασίζετε την απάντησή σας;
Ερωτήσεις τεχνικής:
Α)Εντοπίστε στην απάντηση του Οδυσσέα
1) μια προοικονομία του νόστου του: στίχ…………
2) μια προοικονομία της επίθεσης του Ποσειδώνα: στιχ………………
Β) Πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση;
Στίχοι 221-222:…………………………………………………
Στίχοι 223-235:…………………………………………………
Στίχος 236:………………………………..………………………
Στίχοι 237-248:…………………………………………………
Ερωτήσεις για το σπίτι (τετράδιο)
1.(στίχοι 190-198): Να υπογραμμίσετε τους χαρακτηρισμούς που αρμόζουν στον Οδυσσέα με βάση το απόσπασμα των στίχων 190-198: επινοητικός, εύπιστος, ευρηματικός, πολυμήχανος, μεγαλόψυχος, καστροκατακτητής, πολυταξιδεμένος, επιφυλακτικός, παρορμητικός. Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας
2.(στίχοι 223-248): Ποιο είναι το δίλημμα το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει ο Οδυσσέας μετά την επιχειρηματολογία της Καλυψώς; Ποια ήταν η επιλογή του;
3.(στίχοι 236-248): Ο Οδυσσέας εμφανίζεται στην ενότητα α) ως άνθρωπος ευγενικός και διακριτικός, β) σταθερός ως προς τις επιθυμίες και τον στόχο του, γ) με αντοχές και υπομονή Να αιτιολογήσετε αυτούς τους χαρακτηρισμούς με βάση την απάντηση του Οδυσσέα
4.Τεχνική: Να γίνει η αντιστοίχιση
1. ο κρατερός Αργοφονιάς A. εικόνα
2. ώστε να φτάσεις στην πατρίδα σου χωρίς μεγάλη βλάβη B. τυπικό στοιχείο
3. σπλαχνίζομαι κι εγώ Γ. στοιχείο πολιτισμικό
4. Kι όταν ευφράνθηκαν με το φαΐ, με το πιοτό, Δ. θεϊκός ανθρωπομορφισμός
5. Kι όμως αν ήξερες ποια πάθη …..χώμα πατρικό E. προοικονομία
6. Tις μέρες όμως τις περνούσε κρεμασμένος…στο άκαρπο Στ. παρομοίωση
πέλαγος.
7. Kι αν, όπως λες, κάποιος θεός… μπλάβο πέλαγος
8. σαν τα πουλιά
Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2024
Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024
11η ενότητα, ραψωδία ζ, Φύλλο εργασίας
ENOTHTA 11, ζ 139-259 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Υποενότητα στίχων 139-159: Ο Οδυσσέας ξυπνά κι αναρωτιέται
Ερωτήσεις κατανόησης:
- Η Ναυσικά βρέθηκε στο ποτάμι για να πλύνει τα ρούχα της μετά από σχετική παρότρυνση της Αθηνάς στο όνειρο: σωστό ή λάθος; (ΒΛΕΠΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΡΑΨΩΔΙΑΣ)
- Η Αθηνά επεμβαίνει ξανά (2η φορά) με σκοπό τη συνάντηση Οδυσσέα-Ναυσικάς.
Α. Έκανε το τόπι που έπαιζαν τα κορίτσια να πέσει στο ποτάμι, ώστε να βάλουν τις φωνές τα κορίτσια και να ξυπνήσει ο Οδυσσέας.
Β. Εμφανίστηκε ως θεά στον Οδυσσέα και τον ξύπνησε
- Ο Οδυσσέας ξύπνησε και χάρηκε που βρέθηκε σε μέρος όπου κατοικούν άνθρωποι δίκαιοι και φιλόξενοι: σωστό ή λάθος;
- Ο Οδυσσέας, ακούγοντας τις φωνές των κοριτσιών,
Α. κατάλαβε ότι ήταν κορίτσια που έπαιζαν εκεί κοντά
Β. πίστεψε ότι ήταν Νύμφες που κατέβηκαν από το βουνό στο ποτάμι
- Ο Οδυσσέας, μόλις ξύπνησε, αποφάσισε να:
Α. κρυφτεί, μέχρι να φύγουν τα κορίτσια, και στη συνέχεια να αναζητήσει τον δρόμο για την πόλη
Β. εμφανιστεί, για να διαπιστώσει αν οι κάτοικοι της περιοχής είναι φιλόξενοι ή άγριοι.
Ερωτήσεις τεχνικής:
- τα μάτια λάμποντας, η θεά Aθηνά / ο θείος Oδυσσέας: είναι ……………………………………
- Η αφηγηματική τεχνική των στίχων 150-159 είναι :……………………………………………………………….
(για να απαντήσετε, προσέξτε τον στίχο 149)
- είναι αλαζόνες, άγριοι κι άδικοι; ή μήπως τη φιλοξενία γνωρίζουν κι ο νους τους σέβεται τα θεία; (στίχοι 151-152)
Α. είναι στίχοι …………………………….(βλέπε σχόλιο 1) Β. ποιο σχήμα λόγου εντοπίζετε; α_ _ _θ _ _ _
Υποενότητα στίχων 160-169: Η εμφάνιση του Οδυσσέα
Ερώτηση τεχνικής: στους στίχους
163-168 εντοπίζουμε μια ομηρική
εκτεταμένη παρομοίωση. Να την
αναλύσετε:
Τι παρομοιάζεται με τι;
Κοινό σημείο:
Αναφορικό μέρος:
Δεικτικό μέρος:
Υποενότητα στίχων 170-175: Η αντίδραση των κοριτσιών και της Ναυσικάς
Ερωτήσεις κατανόησης:
- Οι κοπέλες που συνόδευαν τη Ναυσικά έμειναν να της συμπαρασταθούν κατά τη συνομιλία της με τον Οδυσσέα: σωστό ή λάθος;
- Η θεά Αθηνά πραγματοποιεί και τρίτη επέμβαση στην ενότητα, με σκοπό να συζητήσουν ο Οδυσσέας με τη Ναυσικά, ώστε να τον βοηθήσει η βασιλοπούλα των Φαιάκων:
Α. Εμφανίστηκε στον Οδυσσέα ως θεά και τον συμβούλεψε να ικετεύσει τη Ναυσικά για βοήθεια
Β. Μετά την εμφάνιση του Οδυσσέα έδωσε θάρρος στη Ναυσικά, ώστε να μην το βάλει στα πόδια, αλλά να σταθεί και να μιλήσει με τον Οδυσσέα.
Ερώτηση σχολιασμού (βλέπε και σχόλιο 1):
Η στάση της Ναυσικάς οφείλεται ……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ερώτηση τεχνικής:
σκόρπισαν τότε πανικόβλητες - Mόνο του Aλκινόου η θυγατέρα παραμένει ακίνητη: μεταξύ των αντιδράσεων κοριτσιών και Ναυσικάς υπάρχει ………………………… (σχήμα λόγου)
Υποενότητα στίχων 176-183: Το δίλημμα του Οδυσσέα και η απόφασή του
Ερώτηση κατανόησης
Ο Οδυσσέας αποφάσισε να ...
Α. πλησιάσει τη Ναυσικά, να της πιάσει τα γόνατα, όπως προέβλεπε το τυπικό της ικεσίας, και στη συνέχεια να την παρακαλέσει με λόγια γλυκά να τον βοηθήσει
Β. να την παρακαλέσει από απόσταση, για να μη θυμώσει σε περίπτωση που την πλησίαζε
Ερώτηση σχολιασμού
Τον θεσμό της ικεσίας προστάτευε Α. ο Δίας Β. η Αθηνά Γ. η Εστία
(Διαβάζουμε και μαθαίνουμε το εθιμοτυπικό της ικεσίας, σχόλιο 4 του βιβλίου.Ικεσία = στοιχείο πολιτισμικό)
Υποενότητα στίχων 184-224: Η ικεσία του Οδυσσέα
|
ΔΟΜΗ ΙΚΕΤΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ(πώς οργανώνει το λόγο του) |
||
|
στίχος 185 |
Ικετευτική προσφώνηση |
στ 185: ………..…………………………………………………………………………………….. |
|
στίχοι 185-206 |
Εκτενές εγκώμιο (=έπαινος)
Στόχος: να κερδίσει τη συμπάθειά της |
Την κολακεύει επαινώντας την ομορφιά της, παρομοιάζοντάς την με α) ………………………………..……., β) ………………………...…………………………….. Επίσης, καλοτυχίζει (θεωρεί πολύ ευτυχισμένους) τους ………….…..……, τα ………………………….. και προπαντός τον …………………………..…………...... ……………………………………………. (αγγίζει έτσι τις βαθύτερες σκέψεις της, αφού κατέβηκε στο ποτάμι λόγω του ονείρου της ότι θα παντρευτεί.) |
|
στίχοι 200-201 |
Παρεμβάλλει κάτι από α) το ένδοξο παρελθόν του αλλά και β) τα βάσανά του
Στόχος: να κερδίσει α) την εκτίμησή της και β) τον οίκτο, τη συμπόνια της |
Αναφέρεται α) ……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………., αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπήρξε πρόσωπο σπουδαίο και β) …….……………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………….. |
|
στίχοι 207-214 |
Αναφέρεται στην πρόσφατη ταλαιπωρία του και τους φόβους του για το μέλλον
Στόχος: να προκαλέσει τον οίκτο, τη συμπόνια της |
Κάνει λόγο για το εικοσαήμερο ……………………………………………………… και τον φόβο ότι ………………………………………………………………………………. |
|
στίχοι 215-220 |
Αιτήματα |
Ζητάει ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… |
|
στίχοι 221-224 |
Ευχές
Στόχος: να κερδίσει τη συμπάθειά της |
Μια γενική ευχή (στ………..) και μια συγκεκριμένη τριπλή (στ…………..), που ταιριάζει με τις επιθυμίες για γάμο της κόρης. Τη δεύτερη ευχή ενισχύει δικαιολογώντας τη σπουδαιότητά της με μια διαχρονική γνώμη, που δείχνει τις αντιλήψεις του ομηρικού ανθρώπου για την ιδανική οικογένεια, στ…………: ………..……………………..……………….………… ………………………………………………………………………..………………………………. (στοιχείο πολιτισμού οι αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής) |
Ερωτήσεις κατανόησης
- Ο Οδυσσέας ξεκίνησε την ικεσία του αναφερόμενος στα βάσανα του παρελθόντος, ώστε να τον λυπηθεί η Ναυσικά: σωστό ή λάθος;
- Ο Οδυσσέας επαίνεσε τη Ναυσικά λέγοντας ότι ...
Α. μοιάζει με τη θεά Αφροδίτη, την ομορφότερη απ' όλες τις θεές
Β. θα είναι τρισευτυχισμένοι οι γονείς και οι αδερφοί της και θα την καμαρώνουν
Γ. μοιάζει με το ομορφότερο βλαστάρι φοινικιάς που έχει δει στη ζωή του
- «πήγα κι εκεί, πολύς στρατός μ' ακολουθούσε στον δρόμο που έμελλε να γίνει οδός της μαύρης συμφοράς μου»: σε αυτούς τους στίχους ο Οδυσσέας ...
Α. αφήνει έμμεσα να εννοηθεί ότι δεν είναι κάποιος τυχαίος, αφού κάποτε, όπως λέει, τον ακολουθούσε πολύς στρατός
Β. αναφέρεται σε συμφορές που τον έχουν βρει, για να τον λυπηθεί η Ναυσικά
Γ. και τα δύο
- Ο Οδυσσέας ζητάει από την Καλυψώ ...
Α. να του δώσει κάτι να φορέσει, καθώς είναι γυμνός,
Β. να του δείξει την πόλη
Γ. να μεσολαβήσει στον βασιλιά, για να τον βοηθήσει να γυρίσει στην Ιθάκη
- Ο Οδυσσέας κλείνει την ικεσία του ευχόμενος στη Ναυσικά να γίνει βασίλισσα: σωστό;/λάθος;
Ερωτήσεις τεχνικής:
- Στους στίχους 213 προοικονομείται ………………………………………………………………………………………
- Στα λόγια του Οδυσσέα υπάρχει μια παρομοίωση. Εντοπίστε:
Α. τι παρομοιάζεται: ……………………………. Β) με τι παρομοιάζεται: …………………………………………………….…..
Γ) κοινό σημείο των συγκρινόμενων; ………………………………….
Υποενότητα στίχων 228-260: Η ανταπόκριση της Ναυσικάς στα αιτήματα του Οδυσσέα.
|
|
ΔΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ ΝΑΥΣΙΚΑΣ |
|
|
στίχος 229 |
έπαινος |
ανταποδίδει τον έπαινο λέγοντας για τον Οδυσσέα ότι ………………………. ……………………………………………………………………………………………………………… |
|
στίχοι 230-234 |
παρηγοριά |
τον παρηγορεί αναφέροντας ότι η μοίρα του καθενός εξαρτάται από …………………….……, λέγοντάς του ότι πρέπει να…………………………..…………… |
|
στίχοι 235-238 |
εξασφάλιση |
Λέει ότι θα ………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………. |
|
στίχοι 239-241 |
επιπλέον πληροφορίες |
Τέλος, δίνει πρόσθετες πληροφορίες για το όνομα ……………….……………… ……………………………… και για τη δική της ταυτότητα: όνομα και αξίωμα του πατέρα της |
Ερωτήσεις κατανόησης
- Η Ναυσικά υπόσχεται να βοηθήσει τον Οδυσσέα, όπως ταιριάζει στους ικέτες, δείχνοντας έτσι ότι σέβεται τους θεσμούς που προστατεύουν οι θεοί: σωστό ή λάθος;
- Η Ναυσικά ενημερώνει τον Οδυσσέα ότι α. λέγεται Ναυσικά, β. είναι κόρη του βασιλιά Αλκίνοου, γ. βρίσκεται στη χώρα των Φαιάκων
- Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί να πείσει η Ναυσικά τις υπηρέτριές της α) να μην φοβούνται τον ξένο, β) να τον περιποιηθούν; (στ.243-260);
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
- Κυκλώστε από τα παρακάτω όσα ταιριάζουν στη Ναυσικά σύμφωνα με το απόσπασμα που διαβάσατε: φιλόξενη, δειλή, θαρραλέα, ευγενική, πονόψυχη, άσπλαχνη, σκληρή, συμφεροντολόγα, γενναιόδωρη, περήφανη για τη χώρα της, ευσεβής, ευσπλαχνική, μοχθηρή, ραδιούργα, εύθικτη, αλαζονική, καλοσυνάτη, μεγαλόψυχη, ειρωνική.
Μια ανάλυση της 8ης ενότητας της Οδύσσειας
Βρισκόμαστε στην 7η ημέρα της Οδύσσειας.
Μετά την αποχώρηση του Ερμή η Καλυψώ πηγαίνει να βρει τον Οδυσσέα, για να του ανακοινώσει την απόφαση του νόστου.
Στίχοι 165-175 (Η ζωή του Οδυσσέα στην Ωγυγία)
- Στους στίχους 165-166 επισημάναμε 3 τυπικές φράσεις (ο κρατερός Αργοφονιάς, σεβαστή νεράιδα, μεγαλόψυχο Oδυσσέα) και στοιχεία ανθρωπομορφισμού (ο Ερμής μιλάει, φεύγει-ταξιδεύει, η υπακοή της Καλυψώς στον ανώτερο Δία)
- Στους στίχους 167-175 κυριαρχεί η αφηγηματική τεχνική της περιγραφής, καθώς ο Όμηρος δίνει πληροφορίες για τη ζωή του Οδυσσέα στην Ωγυγία, η οποία διακρίνεται σε μέρες (τις περνούσε στην ακτή κλαίγοντας, με μάτια καρφωμένα στο πέλαγος) και νύχτες (τις περνάει με την Καλυψώ, επειδή το θέλει εκείνη). Ωστόσο, η χρήση του «τώρα» στον στίχο 170 υποδηλώνει ότι για κάποιο (απροσδιόριστο χρονικά) διάστημα ο Οδυσσέας ...μια χαρά περνούσε με την Καλυψώ!
- έλιωνε η γλυκιά ζωή του (168), κρεμασμένος σε βράχια κι ακρωτήρια,
τα σωθικά του τρώγοντας με δάκρυα, στεναγμούς και λύπες (173-174): μεταφορές
Στίχοι 176-187 (Η ανακοίνωση από την Καλυψώ στον Οδυσσέα της απόφασης του νόστου)
στίχος 178: η Καλυψώ ανακοινώνει ως δική της την απόφαση να αφήσει τον Οδυσσέα να φύγει, χωρίς να κάνει καμία αναφορά στον ερχομό του Ερμή και την εντολή του Δία. Γιατί το κάνει αυτό; α) για να φανεί καλή, γενναιόδωρη, μεγαλόψυχη, β) για να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της, να μην «πέσει» στα μάτια του Οδυσσέα (αυτή αποφασίζει, δεν τη διατάζουν άλλοι), γ) για να καταστεί εφικτό (δυνατό) να μπει ο Οδυσσέας σε δίλημμα σχετικά με το αν θα μείνει ή θα φύγει από την Ωγυγία (στη συνέχεια θα δούμε την Καλυψώ να κάνει μια τελευταία προσπάθεια να πείσει τον ήρωα να μείνει στο νησί μαζί της) κι έτσι η απόφαση να νοστήσει να είναι του ίδιου του Οδυσσέα (θα μιλήσουμε αργότερα για τη σημασία αυτής της απόφασης). Αν ο Οδυσσέας ήξερε ότι ήταν εντολή του Δία να φύγει και η μοίρα του να γυρίσει στην πατρίδα του, δε θα είχε κανένα νόημα η συζήτηση που θα ακολουθήσει στη σπηλιά. Θα αναχωρούσε χωρίς δεύτερη σκέψη.
- στίχοι 178, 185: προοικονομία του νόστου
Στίχοι 188-198 (Η αντίδραση του Οδυσσέα στην ανακοίνωση της Καλυψώς)
- πολύπαθος και θείος,
πέταξαν τα λόγια του σαν τα πουλιά (188-189): τυπικά στοιχεία
Η αντίδραση του Οδυσσέα αναδεικνύει πτυχές του χαρακτήρα του: είναι α) επιφυλακτικός, καχύποπτος, δύσπιστος, αλλά και β) επινοητικός-ευρηματικός, πολυμήχανος-εύστροφος. Γιατί;
α) δεν πιστεύει ότι η Καλυψώ θέλει το καλό του, αλλά φοβάται πώς έχει κακές προθέσεις. Αυτό που τον προβληματίζει είναι το θέμα της σχεδίας: πώς θα περάσει με αυτήν το πέλαγος, τη στιγμή που μεγάλα καράβια δεν μπορούν;
β) βρίσκει αμέσως τρόπο να βγει από το δίλημμα που αντιμετωπίζει (να την εμπιστευτεί ή όχι;) ζητώντας της να ορκιστεί ότι δε σκέφτεται κάτι κακό για αυτόν. Βλέπουμε έτσι πόσο γρήγορα το μυαλό του βρίσκει λύσεις στα προβλήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος.
Στίχοι 199-211 (Ο όρκος της Καλυψώς)
- αρχοντική θεά: τυπική φράση
Πώς αντιδρά η Καλυψώ; Δε θυμώνει, χαμογελά, χαϊδεύει τον Οδυσσέα και πράγματι ορκίζεται (=αυτά αποτελούν, βέβαια, και στοιχεία ανθρωπομορφισμού)
- Ο όρκος στο νερό της Στύγας είναι ο πιο βαρύς όρκος των θεών (βλέπε το σχόλιο 4 του βιβλίου).
Οι αρχαίοι έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στον όρκο και θεωρούσαν πολύ σοβαρό το να καταπατήσει κανείς τον όρκο του = στοιχείο πολιτισμικό.
- Τα λόγια των προσώπων (Οδυσσέα, 190-198 / Καλυψώς, 177-187 & 201-211), που δίνονται και σε εισαγωγικά, είναι πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ενώ όταν αφηγείται ο Όμηρος (π.χ. 176 / 188-189 / 199-200) έχουμε τριτοπρόσωπη αφήγηση.
Στίχοι 212-220 (το δείπνο Οδυσσέα - Καλυψώς στη σπηλιά)
Το ζευγάρι Οδυσσέα - Καλυψώς δεν παρουσιάζεται ως ταιριαστό από τον Όμηρο. Αντίθετα, τονίζεται η διάκριση θεός - άνθρωπος, αφού άλλο φαγητό τρώει ο Οδυσσέας ως άνθρωπος και άλλο η Καλυψώ ως θεά (αμβροσία και νέκταρ), ενώ και όταν προχωρούν προς τη σπηλιά δεν περπατούν δίπλα δίπλα ως ζευγάρι, αλλά η θεά πηγαίνει μπροστά και ο Οδυσσέας ακολουθεί.
- η αφηγηματική τεχνική των στίχων αυτής της υποενότητας είναι η τριτοπρόσωπη αφήγηση (αφηγείται ο ποιητής).
- Η Καλυψώ τρώει, πίνει, σερβίρει τον Οδυσσέα = στοιχεία ανθρωπομορφισμού
Στίχοι 221-235 (η επιχειρηματολογία της Καλυψώς, για να πείσει τον Οδυσσέα να μείνει κοντά της)
Τρία επιχειρήματα:
- 227-229: προσπαθεί να τον φοβίσει αναφερόμενη στα πάθη (βάσανα / εμπόδια / δυσκολίες) που τον περιμένουν κατά το ταξίδι της επιστροφής
- 230: αν μείνει, θα τον κάνει αθάνατο
- 232-233: η Καλυψώ είναι ανώτερη από την Πηνελόπη στην εμφάνιση και στο παράστημα.
Στίχοι 234-235: η Καλυψώ λέει ότι δεν πρέπει οι θνητοί να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους θεούς. Μια τέτοια πράξη θα αποτελούσε, ασφαλώς, ύβρη.
- 221-222: τριτοπρόσωπη αφήγηση (αφηγείται ο ποιητής)
- 223-235: πρωτοπρόσωπη αφήγηση (τον λόγο έχει η Καλυψώ)
- προοικονομία της επίθεσης του Ποσειδώνα κατά το ταξίδι της επιστροφής: 227
- προοικονομία του νόσοτυ: 228
Στίχοι 236-248: Η απάντηση του Οδυσσέα στην πρόταση της Καλυψώς
- Απαντά πρώτα στο τελευταίο επιχείρημα της Καλυψώς αναγνωρίζοντας την ανωτερότητα της νεράιδας, αφού είναι θεά, ενώ η γυναίκα του θνητή. Ωστόσο, δηλώνει πως αυτό που επιθυμεί είναι να γυρίσει σπίτι του.
Εδώ διακρίνεται η διακριτικότητα, ευγένεια, ευστροφία, διπλωματία και πονηριά του ήρωα, αφού φροντίζει να μην προσβάλει την Καλυψώ και γι' αυτό δεν την απορρίπτει ως γυναίκα, καθώς δε λέει ότι προτιμά τη γυναίκα του από αυτήν αλλά ότι αυτό που θέλει είναι η επιστοφή στο σπίτι του.
- Στη συνέχεια ο Οδυσσέας απαντά στο πρώτο επιχείρημα της Καλυψώς λέγοντας ότι στη ζωή του έχει περάσει πολλά βάσανα και είναι έτσι έτοιμος να αντέξει οτιδήποτε του συμβεί κατά την επιστροφή (ακόμα και μια επίθεση θεού στη θάλασσα).
Με όσα λέει γίνεται φανερό ότι ο Οδυσσέας είναι ένας άνθρωπος με υπομονή και αντοχές αλλά και σταθερά προσηλωμένος στους στόχους του (να γυρίσει στην πατρίδα του)
- Δεν ασχολείται καθόλου με το δώρο της αθανασίας που του έταξε η νεράιδα, αν ΄λεμε νε μαζί της.
Μια τέτοια στάση δείχνει ότι ο Οδυσσέας αδιαφορεί εντελώς για αυτό και επιλέγει συνειδητά να μείνει θνητός κι ας ριψοκινδυνεύει στο ταξίδι της επιστροφής, αρκεί να έχει μια ευκαιρία να γυρίσει σπίτι του. Έτσι, η απόφαση του νόστου, ενώ αποτελεί εντολή του Δία, παρουσιάζεται τελικά ως απόφαση του Οδυσσέα (εδώ τονίζεται ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας της Οδύσσειας)
- 236: τριτοπρόσωπη αφήγηση (αφηγείται ο ποιητής)
- 237-248: πρωτοπρόσωπη αφήγηση (τον λόγο έχει ο Οδυσσέας)
- Προοικονομία του νόστου: 242-243
- Προοικονομία της επίθεσης του Ποσειδώνα: 244-245
Πέμπτη 30 Μαρτίου 2023
Ενότητα 2η, α 26-108, φύλλο εργασίας
ΟΔΥΣΣΕΙΑ, 2Η ΕΝΟΤΗΤΑ, α26-108
ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΟΝ ΟΛΥΜΠΟ
1η υποενότητα: ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ο Δίας αναφέρει το παράδειγμα του Αίγισθου, ενώ η Αθηνά αναφέρεται στα βάσανα του Οδυσσέα
-Οι θεοί συγκεντρώνονται στο ……………………………………………………………………….…
-Λείπει ο ……………………………….., που είναι στους ………………………………………….., οι οποίοι του προσφέρουν μια πολύ πλούσια …………………………………
-Πρώτος μιλάει ο ………………………………………., που αναφέρεται ως πατέρας ……………………………….. και …………………………………
-Ο Δίας αναφέρει το παράδειγμα του ………………………………, για να δείξει ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι είναι ……………………………………… για τα σφάλματά τους και όχι οι ……………………………..
-Ο Αίγισθος προειδοποιήθηκε από τους θεούς μέσω του ……………………………………, που ήταν ο ………………………………. των θεών) ούτε με την Κλυταιμνήστρα να μπλέξει (σύζυγο του …………………………………………….), ούτε τον ……………………………………………….. να σκοτώσει. Εκείνος όμως δεν τους άκουσε κι έτσι ο……………………………………….., όταν μεγάλωσε, πήρε εκδίκηση ……………………………………………………………………………..
-Η ιστορία του Αίγισθου εμφανίζει αντιστοιχίες με την ιστορία του Οδυσσέα. Προσπαθήστε να τις εντοπίσετε:
|
Ορέστης |
Πηνελόπη |
|
Αγαμέμνονας |
Τηλέμαχος |
|
Αίγισθος |
Οδυσσέας |
|
Κλυταιμνήστρα |
μνηστήρες |
ΕΡΓΑΣΙΑ: να δείξετε ότι στην περίπτωση του Αίγισθου επιβεβαιώνεται η ηθική αρχή της Οδύσσειας: ύβρις-τίσις
-Η Αθηνά παίρνει τον λόγο και σχολιάζει ότι ο ……………………………… τιμωρήθηκε δίκαια. Εύχεται μάλιστα την ίδια μοίρα να έχουν και όσοι κάνουν ανάλογα σφάλματα υπονοώντας τους …………………………………………(ύβρις-τίσις)
Σε αυτόν τον στίχο (…….) προοικονομείται η …………………………………………………………
-Το θέμα που απασχολεί την Αθηνά είναι ο …………………………………………… Η θεά αναφέρει τα πολλά του …………………………, για να τον …………………………………… ο Δίας. Προσθέτει ότι τώρα βρίσκεται ………………………………………………….., που είναι κόρη του ………………………………………. (ο ………………………… ήταν εχθρός από παλιά του Δία. Η Αθηνά αναφέρεται σκόπιμα σε αυτόν, ώστε ο Δίας να πάρει το μέρος όχι ………………………………………. αλλά ………………………………………..) Τελειώνοντας τον λόγο της ρωτάει τον Δία γιατί……………………………………….……………………………….., αναφερόμενη στις πολλές ……………………………… που πρόσφερε ο Οδυσσέας, παρουσιάζοντάς τον έτσι ως άνθρωπο ……………………………………
-οι στίχοι 26-72 μπορούν να χωριστούν σε τρία τμήματα:
|
Στίχοι |
Τίτλος |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ΕΡΓΑΣΙΕΣ: α)Η στάση της Αθηνάς φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή απέναντι στον Οδυσσέα. Με ποια επιχειρήματα μπορούμε να υποστηρίζουμε αυτήν την άποψη;
Β) Πιστεύετε ότι τυχαία διάλεξε αυτήν τη στιγμή να μιλήσει υπέρ του Οδυσσέα;
-Στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου υπάρχει διάλογος: στίχοι…………………………………………………
Αυτός ο αφηγηματικός τρόπος λέγεται και …………………………………………………………..
Στο υπόλοιπο κείμενο την ιστορία αφηγείται ο ποιητής σε ……………………………………………… αφήγηση: στίχοι………………………………………..
ΕΡΓΑΣΙΑ: Διάβασε για τον ανθρωπομορφισμό στη σελ. 24. Ποια σημεία του κειμένου αποδεικνύουν ότι όντως οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τους θεούς τους ως ανθρώπους; (εμφάνιση, συναισθήματα, ενέργειες, οργάνωση της κοινωνίας τους)
2η-3η υποενότητα, στίχοι 73-108: ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑ & ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ο Δίας κάνει λόγο για την οργή του Ποσειδώνα και λαμβάνεται η απόφαση για τον νόστο/επιστροφή του Οδυσσέα
Η Αθηνά διατυπώνει το σχέδιό της για την επιστροφή του Οδυσσέα στην Ιθάκη και την κινητοποίηση του Τηλέμαχου
-Ο Δίας αρνείται ότι είναι ……………………… με τον Οδυσσέα και αναγνωρίζει την ………………….……………… και την …………………………………….. του. Εξηγεί την παραμονή του μακριά από την Ιθάκη αναφερόμενος στον ………………………………., που είναι θυμωμένος με τον Οδυσσέα, επειδή εκείνος …………………………………….. τον γιο του, τον κύκλωπα …………………………………………….
-Ο Δίας αποφασίζει την ………………………………..……. του Οδυσσέα. Έτσι, στους στίχους 89-90 προοικονομείται ……………………………………..……………………….., ενώ στους 90-92 προοικονομείται ……………………………………..…………………………….
-Η απόφαση του Δία είναι ένα στοιχείο πλοκής, γιατί βοηθάει τον μύθο να εξελιχθεί (βοηθάει στην εξέλιξη της ιστορίας μας). Το ίδιο ισχύει και για τη διπλή πρόταση της Αθηνάς που ακολουθεί.
-Ποιο ήταν το διπλό σχέδιο της Αθηνάς και σε τι στόχευε;
Α) ...............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
Β) ...............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
-Προοικονομία εντοπίζουμε, επίσης, στους στίχους:
95-96, όπου προοικονομείται……………………………………………………………………
97-99, όπου προοικονομείται……………………………………………………………...……
100, όπου προοικονομείται………………………………………………………………..…...
101-102, όπου προοικονομείται……………………………………..……………….………...
102-105, όπου προοικονομείται…………………………………………………….…..….......
106-108, όπου προοικονομείται…………………………………………………………………
Τυπικά στοιχεία= επαναλαμβανόμενα επίθετα, φράσεις, στίχοι
Ø Δίας: Ολύμπιος, Κρονίδης, πατέρας θεών και ανθρώπων, παντοδύναμος, που τα σύννεφα συνάζει
Ø Αθηνά: τα μάτια λάμποντας
Ø Ποσειδώνας: της γης κυρίαρχος, κοσμοσείστης
Ø Ερμής: ψυχοπομπός κι αργοφονιάς
Ø Πολύφημος: ισόθεος
Ø Καλυψώ: καλλιπλόκαμη
Ø Οδυσσέας: καρτερικός
Ø Αχαιοί: που τρέφουν πλούσια κόμη
Ø Τροία: ευρύχωρη
Ø Τυπικοί στίχοι: 52 και 93 // 53 και 94
-Αφηγηματικοί τρόποι-τεχνικές:
· Πρωτοπρόσωπη/διαλογική αφήγηση στους στίχους:……………………………………………..……………
· Τριτοπρόσωπη αφήγηση στους στίχους:…………………………………………………………………….…
-οι στίχοι 73-108 μπορούν να χωριστούν σε δύο τμήματα:
|
Στίχοι |
Τίτλος |
|
|
|
|
|
|
[ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΟΧΗ στις ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 5, 6, 7, 8 ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΓΙΑΤΙ ΕΧΟΥΝ ΘΕΩΡΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΑΘΕΤΕ]
Δίνω βάρος και μαθαίνω τα σχετικά με:
αφηγηματικούς τρόπους: πρωτοπρόσωπη/τριτοπρόσωπη αφήγηση,
προοικονομία,
ανθρωπομορφισμό,
ηθική αρχή ύβρις – τίσις
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)