Οι εννέα Μούσες της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας

Η ΣΑΡΚΟΦΑΓΟΣ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ

Απεικονίζονται οι εννέα Μούσες με τις ιδιότητές τους. Από δεξιά προς τα αριστερά: η Κλειώ, η Θάλεια, η Ερατώ, η Ευτέρπη, η Πολύμνια, η Καλλιόπη, η Τερψιχόρη, η Ουρανία και η Μελπομένη. Μαρμάρινη σαρκοφάγος, α΄μισό 2ου αι. μ.Χ., Μουσείο του Λούβρου, Παρίσι. [πηγή: Wikimedia Commons].

Οι Μούσες γεννήθηκαν στην Πιερία, βορειοανατολικά και όχι μακριά από την κορυφή του Ολύμπου. Γι’ αυτό λέγονται Πιερίδες αλλά και Ολυμπιάδες: «[…] κει που απλώνεται η θεσπέσια Πιερία, / ο τόπος των Μουσών, η σεπτή πλαγιά του Ολύμπου» (Ευρ., Βάκχες 409-410).
Ζούσαν στον Όλυμπο, τραγουδώντας και χορεύοντας

Ραψωδία α, προοίμιο, 1-25, ερωτήσεις κατανόησης

Το κυρίως προοίμιο στο αρχαίο κείμενο
	῎Ανδρα μοι ἔννεπε, Μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσε· πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω, πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν,
5	ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων. ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο, ἱέμενός περ· αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο, νήπιοι, οἳ κατὰ βοῦς ῾Υπερίονος ᾿Ηελίοιο ἤσθιον· αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.
10	τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν.

Όμηρος, 1663. Έργο του Ρέμπραντ

Ερωτήσεις:
-Τι εξυπηρετεί το προοίμιο ενός έπους;

-Αν γράφατε εσείς ένα κείμενο για την ιστορία ενός ήρωα, πώς θα ξεκινούσατε;

-Σε ποιο στίχο αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα του Οδυσσέα; Γιατί δεν κατονομάζεται από την αρχή;

-Ποιες πληροφορίες δίνονται για τον πρωταγωνιστή στους πρώτους 13 στίχους (το κυρίως προοίμιο);

-Με ποιους τον συγκρίνει; Σε τι διαφέρουν; Γιατί χαρακτηρίζονται οι σύντροφοί του νήπιοι και μωροί; 

  Mούσα με εφτάχορδη κιθάρα/φόρμιγγα.  Aγγειογραφία του 5ου αι. π.X. (Mόναχο, Kρατική Συλλογή
Aρχαιοτήτων)

-Σε ποια θεά απευθύνεται ο ποιητής και γιατί;  (Διαβάζουμε και το προοίμιο της Θεογονίας από τα παράλληλα κείμενα)  Σε ποια σημεία του κυρίως προοιμίου την επικαλείται; Διαβάστε στα σχόλια πώς λέγεται η τεχνική αυτή.

-Από ποιο σημείο υποτίθεται ότι αρχίζει την εξιστόρηση της ιστορίας του Οδυσσέα η Μούσα; Από την αρχή των περιπετειών του; Διαβάστε στα σχόλια πώς λέγεται  η τεχνική αυτή.

-Ποιο είναι το θέμα του έπους;  Ποια περίοδο των περιπετειών του Οδυσσέα καλύπτει το κυρίως προοίμιο;

- Ποιες επιπλέον πληροφορίες δίνει η Μούσα στο δεύτερο προοίμιο για την τωρινή κατάσταση του Οδυσσέα;

-Ποια είναι η στάση των θεών απέναντί του;

-Για ποια μελλοντικά γεγονότα προετοιμαζόμαστε;

-Αναζητήστε τις μεταφορές του κειμένου και προσπαθήστε να τις αποδώσετε με κυριολεκτικές εκφράσεις.  Ποια εκδοχή σας αρέσει περισσότερο;  

-Συμπληρώστε τα κενά στην ερώτηση 5 του σχολικού βιβλίου, σελ. 20.

 Ποιητής και Mούσα. Πίνακας του N. Eγγονόπουλου (1907-1985).

Τα βασικά λοιπόν σημεία του προοιμίου είναι: 

•  Επίκληση στη Μούσα
• Πρώτη παρουσίαση του κεντρικού ήρωα (το όνομα του για πρώτη φορά στο τέλος του κυρίως προοιμίου)
• Αναφορά στους συντρόφους του και τον χαμό τους - ηθική αρχή της Οδύσσειας
• Σχήμα κύκλου
• Σχήμα in medias res 
• Αναγκαστική παραμονή Οδυσσέα στην Ωγυγία
• Προαναγγέλλονται νέοι αγώνες στην Ιθάκη
• Αναφορά στην οργή του Ποσειδώνα

Η αποθέωση του Ομήρου (ανάγλυφο)

 

Όμηρος, αρχαίες πηγές για τη ζωή και το έργο του

Για την παράδοση ότι ήταν τυφλός και ια την επίσημη καταγραφή των επών του: 

Για την παράδοση ότι ήταν τυφλός: 

Για τον θάνατό του:

Ασημένιο δίδραχμο από την Ίο. Στην πρόσθια όψη εικονίζεται ο Όμηρος και διακρίνεται η επιγραφή ΟΜΗΡΟΥ

ενώ στη οπίσθια διακρίνεται στεφάνι και η επιγραφή ΙΗΤΩΝ

(Πηγή: Βρετανικό Μουσείο)

 http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Odysseia/Eisagogi_sto_epos.htm

Για την πατρίδα του:

Οδύσσεια, Εισαγωγή

Ομηρικα επη from Matoula Mk



Ο Τρωικός κύκλος

 

Επικός κύκλος ή Κύκλια έπη

Μυθολογικοί κύκλοι

---

Κύκλος θεών: Θεογονία, Τιτανομαχία.

Θηβαϊκός κύκλος: Οιδιπόδεια, Θηβαΐδα, Επίγονοι, Οιχαλίας Άλωσις. (Υλικό εκτός από την ποίηση χρησιμοποιήθηκε και σε Καταλόγους και Γενεαλογίες)

Τρωικός κύκλος

 Μεταξύ των επών που ανήκαν σε άλλους κύκλους αναφέρονται η Οιδιπόδεια, η Θηβαΐδα και οι Επίγονοι από το θηβαϊκό κύκλο, ενώ μία Τιτανομαχία και μία συρραφή ιστοριών με τίτλο Κορινθιακά αποδίδονται στον Εύμηλο τον Κορίνθιο, ο οποίος υπολογίζεται πως έζησε προς το τέλος του 8ου αιώνα π.Χ. Ένας διαφορετικός κύκλος ήταν αφιερωμένος στα κατορθώματα του Ηρακλή. Το παλιότερο έπος αυτού του κύκλου θεωρείται η Άλωση της Οιχαλίας, που κατά καιρούς αποδόθηκε στον Όμηρο ή τον Κρεώφυλο. Έπη για τον Ηρακλή συνέθεσαν επίσης ο Πείσανδρος ο Ρόδιος και ο Πανύασσης ο Αλικαρνασσέας (αρχές 5ου αιώνα π.Χ.). Τέλος στον Όμηρο αποδιδόταν κατά την αρχαιότητα και ένα έπος- παρωδία, ο Μαργίτης, το οποίο συντάχθηκε προφανώς τον 7ο ή τον 6ο αιώνα π.Χ. Όσο για τη δημοφιλή – κατά το Μεσαίωνα και την Αναγέννηση – παρωδία της Ιλιάδας με τίτλο Βατραχομυομαχία, το πιθανότερο είναι πως ανήκει στην ελληνιστική εποχή.

Πηγή:  https://argolikivivliothiki.gr/2009/12/11/%CE%BA%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%B1-%CE%AD%CF%80%CE%B7/

 

 

Για να ελέγξεις τις γνώσεις σου στην Εισαγωγή του βιβλίου, πάτησε εδώ κι εδώ.